AQI یک شاخص برای گزارش روزانه وضعیت کیفیت هواست. این شاخص به شما می‌گوید هوای پاک یا هوای آلوده چیست و تاثیر این آلاینده‌ها بر سلامتی را بیان می‌کند. شاخص AQI بر اثرات آلاینده ها روی سلامت که ممکن است از تنفس چند ساعت یا چند روز این آلاینده به وجود آید، متمرکز شده است. AQI برای 5 آلاینده عمده که توسط قانون هوای پاک مورد توجه بوده است، محاسبه می‌شود. ازن سطح زمین، ذرات، مونوکسید کربن، دی اکسید سولفور، دی اکسید نیتروژن.
تصور کنید که AQI یک معیار با گستره تغییر بین 500-0 است. هر چقدر میزان AQI بیشتر باشد، سطح آلودگی هوا بالاتر می‌باشد و نگرانی‌های مرتبط با آلودگی هوا بیشتر خواهد بود. به عنوان مثال میزان AQI وقتی تا عدد 50 باشد، نشاندهنده وضعیت سالم است و پتانسیل اثرگذاری بر سلامت عمومی محدود است، وقتی که این معیار به 300 برسد، شرایط هوا خطرناک می‌باشد. AQI 100 بیانگر وضعیت استاندارد است و کمتر از این میزان رضایت بخش است. AQI وقتی به بالاتر از 100 برسد، کیفیت هوا ابتدا برای گروههای خاص و حساس، ناسالم در نظر گرفته می شود.
هدف از تعیین AQI این است که شما ارتباط وضعیت آلودگی هوای محل خود را با سلامت خود شناسایی کنید. AQI به 6 قسمت دسته‌بندی می‌شود: هر گروه با رنگي خاص نماینده یک سطح متفاوت از اثرات آلودگي هوا بر سلامتی است.
1- خوب (سبز):
شاخص بین 50-0 بیانگر وضعیت خوب است و خطری مرتبط با وضعیت آلودگی هوا وجود ندارد.
2- متوسط (زرد):
شاخص بین 100-50 می‌باشد. وضعیت هوا قابل قبول است. هر چند بعضی آلاینده‌ها ممکن است اثراتی روی برخی گروههای حساس داشته باشند. مثلاً کسانی که به ازن حساسیت دارند ممکن است علایم تنفسی داشته باشند.
3- ناسالم برای گروههای حساس (نارنجی یا پرتقالی):
اگر شاخص بین 101 تا 150 باشد، افرادی که حساس هستند ممکن است اثراتی بر سلامت خود را تجربه کنند. مثلاً مبتلایان به بیماریهای ریوی نسبت به مقادیر کمتری از ازن در مقایسه با دیگران حساسیت نشان می‌دهند یا مبتلایان به بیماریهای قلبی و ریوی نسبت به تماس با ذرات در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
4- ناسالم (قرمز):
هر کسی ممکن است در این وضعیت در معرض خطر باشد.قرار گرفتن شاخص بین 151 تا 200 ممکن است برای گروههای حساس به منزله ایجاد خطرات جدی باشد.
5- خیلی ناسالم (ارغوانی تیره):
AQI بین 200 تا 300 به منزله زنگ خطر است. هر کسی در این وضعیت ممکن است اثرات بر سلامتی را به صورت جدی تجربه کند.
6- خطرناک (خرمائی رنگ):
قرار گرفتن AQI، بالاتر از میزان 300 تا 500 به منزله وضعیت اورژانس است. کل جمعیت منطقه ممکن است تحت تاثیر قرار گیرند.
یک رنگ خاص برای هر دسته AQI تعیین شده است که فهم آن را برای عموم راحت کند. مثلاً قرمز به منزله ناسالم برای همه و نارنجی به معنای ناسالم برای گروههای حساس است.
کیفیت هوا با دستگاههای اندازه‌گیری که غلظت آلاینده‌های اصلی را هر روزه در چندین ناحیه شهر اندازه گیری می‌کنند سنجیده می‌شود. این مقادیر توسط فرمولهای استاندارد به شاخص AQI تبدیل می‌شوند. AQI برای هر 5 آلاینده اصلی محاسبه می‌شود.سپس هر کدام مقدار بالاتری داشت به عنوان شاخص AQI بیان می‌شود.
در شهرهای بزرگ (بزرگتر از 350000 نفر)، آژانسهای محلی و منطقه‌ای موظفند که گزارشات AQI را به صورت روزانه به اطلاع عموم برسانند. وقتی شاخص بالاتر از 100 باشد، این موسسات باید گزارش کنند که کدام گروهها (مثلاً بیماران آسمی، کودکان، بیماران قلبی یا افراد حساس به آلاینده‌های خاص) ممکن است در معرض خطر باشند. بسیاری از شهرها ممکن است پیش بینی‌های وضعیت AQI را برای روز آینده اعلام نمایند. اگر 2 یا چند آلاینده مقادیر AQI بالاتر از 100 دارند، وضعیت افراد حساس نسبت به هر آلاینده‌ها نیز باید مطرح شود.
– AQI در روزنامهها:
روزنامهها باید گزارشات AQI را به صورت هر روزه چاپ کنند.
– AQI در گزارشات آب و هوا در رادیو و تلویزیون:
رادیو و تلویزیون هم باید وضعیت AQI را در گزارشات آب و هوای خود مطرح کنند. نمونه‌ای از گزارشات مورد انتظار از تلویزیون به شکل زیر است:
” امروز کیفیت آلودگی هوا در مرکز شهر با وضعیت قرمز گزارش می‌شود. با هوای سرد زمستان، ترافیک صبحگاهی و انتشار ذرات و دود انتظار می‌رود آلودگی ذرات به سطوح ناسالم افزایش یابد. کسانی که بیماری قلبی و ریوی دارند، سالمندان و کودکان از فعالیتهای شدید و حضور در مراکز شهر خودداری نمایند.”
– AQI در اینترنت:
سایت شرکت کنترل کیفیت آب و هوا (www.aqcc.org) می‌باشد. این سایت نقشه وضعیت آلودگی هوا را در سطح شهر تهران به صورت روزانه برای کلیه مناطق تهران با سطوح AQI هر منطقه و با تعیین رنگ مشخص‌کننده هر وضعیت، ترسیم نموده است.
جداول AQI به شما می‌گویند که چگونه از سلامت خود در برابر اثرات آلودگی هوا محافظت کنید. در کل، شما می‌توانید خطر را با کاهش میزان تماس و نیز پرهیز از فعالیتهای بلند مدت کاهش دهید. فعالیتهای بلند مدت به فعالیتهایی اطلاق می‌گردد که در ساعات طولانی انجام گرفته و تنفس را مشکل کند.این ممکن است شامل پیاده روی مستمر و یا آهسته دویدن طولانی نیز باشد.میزان تنفس شما راهنمای خوبی برای تشخیص سختی فعالیت شما است. اگر شما هر گونه سرفه غیر معمولی، ناراحتی قفسه سینه، خس خس سینه، تنفس مشکل را تجربه کردید، باید سطح فعالیت خود را کاهش دهید. جداول AQI مربوط به آلاينده‌هايي مانند ازن، ذرات آلاینده، مونوکسید کربن و دی اکسید گوگرد را مي‌توانيد در بخش‌هاي مربوطه مطالعه نماييد.